Hajongla Beden

Somaj:
Ekonda Hajong gawglâni 20 ba 40 –tâ ke ghor thake. Hajongglâ plen aro hutu-hutu tariglâni thake. Bakhar jhone Garo, Assamese aro Bengoli, Arunacalni Hindi, aro Bangladesni bangla bhasa koba pay. Uglâ eke gawla ekonda ghor mânglâ loge bhalake mil-julke thake aro alga jatglâ logew mil-julke thake. Jây mil-julke nathake, uglâgon atok thoy. Uglâ ekon loge bhala-netha koy hikây, beraba jay, khawa dey, aro nananta laga kamglâ kuriyâ dey. Kintu elala mânglâ iglâ monot pasrisegâ. Uglâ ajo-abuglâlâ mana niyâmglâ ba jati-niti khob korake mane. Kintu basiyâ thaka ba agbara unnutilâ beden uglâlâ khel nây. Kâyu jane, kintu uglâ algage janeya nade. Nijâlâ jati bhâyglâlâ beden uglâ cintâ-bhabna nây aro nijâlâ bhâyglâgon agbaribâgew uglâ bhar neba nacay. Hajongglâlâ bhiturni unnuti anbâge koyra NGOglâ bâr hoban, kintu kâyu tikke kam nakore, hogole nijâlâ lap bokrahe bhabe ke hunise. Ekonda NGOlâ bhiturni ekota nây. Bosre-bosre meeting kurilew, unnutilâ beden gop-sop nây kew hunise. Te ey bhabnara elala mânglâlâ thiki bodlabage agbaribâ lagibo, jate jatilâ uphurni unnuti ahibo. Hajongglâ nijâlâ ghorglâ kadong, cas, gas, bangos, kher, duri ba tengol, kholpa aro kam diyâ banay. Ghorglâ kadong diyâ khob hodlake lipây, jate bangosglâ mek pani nalagibo aro bakha dinâ tikibo. Ôy dinglâ ela jasegâ. Mânglâ ghorglâni ektepa say kadong lagay. Ghorglâ ek tala aro cali thake. Calini dhiki thake. Bana gorabagew age bhola calini jaga thoban, kintu ela algake sapra banay. Akhli ghorra gumâbâ ghor thiki algake banay. Elala mânglâ teka-puisâ ase aro sorkar thiki teka pay beden koy jhon mânglâ simen, tin aro itâ diyâ ghor banay. Ghorglâni matilâ hangi, kulsi, silbharla aro kasa hangi, kulsi, lota, daw, caku aro kulâ thake. Agela mânglâ bangosla gilâs aro kola patani khaban, elaw biyâ bhola dikhibâ pay. Bhatdaw bangosnihe banaban. Hakra kengka banaban, ela kâyu koba napay. Aro madhay jinisglâw hareya phelase, kâyu baseya nâyrakhe beden. Dhan ubâbâ aro jomake thobagew nananta dhokla khasa ba duliglâ bangos ba bet diyâ goray. Uglâ dhari, câtây aro kulâw bangos ba bet diyâ goray aro patasala diyâ duri banay. Hajong ghorglâni bhatar, magu aro biyâ nakora sawaglâ thake. Biyâ kora sawaglâ algake khay. Bhatara ghorla mâthây. Magurâ khawa banay, pani bhoray, ghor sapa kore, beraglâ kadong lipây, mas mare, bana goray, cathal hare aro guli ghoro sapa kore. Bek kamla bokra pani ubâ kamra timâtglâgon bhar dise, guru-bhosglâgon pani dewa, thakile. Cuwâ aro phukâr paniglâ hukâbâ dhurse aro payip pani nâykâ beden mânglâ gang panirâ bebohar kore, jidâ mânglâ aro juntuglâ nanantake netha banay. Kunbâ mânglâgon bakha dur beraba lage gang bhay jabage aro mathani tulyâ pani ane. Timât ba timât sawaglâ bhâr-bhârke kolsa niyâ ubârâ prây dekhe kintu ey eke kamra morotglâgon korara kom dikhibo. Bhatara baharla kamglâ kore, bhuiglâni. Oy mas mare aro sikâr kore. Dango sawaglâ hutuglâge câyâ thake, hagol guru caray, core hangos cay, khuri joma kore aro mas mare. Uglâ alga kamglâ najane nahoy. Magurâ beram hule ba koy dinâ bokra gusti khaba jale, bhatara nara-bara kore. Sawaglâw nara-bara jowa pay. Timâtglâw bhuini kam kore aro sawaglâw uglâlâ gari-gari jay. Ghorla kamglâ tikke calabage ingkâke kam kore. Kintu pora-lekha thaka mânglâlâ kamglâ alga. Bhatara baharni kam kore aro magurâ akhli ghorni kam kore aro sawaglâgon puribâge koy. Koyra ghorglâni magu bhatar dui jhono kam kore. Âlsâ aro modarulâ ghorni mil-jul nây. Ungkâ hule, bhatara magurâge dangay, bhui besay, aro nananta netha kore. Hajongla bhiturni magu ba bhatar saribâ napay. Khob netha hulehe, gawburâlâ âygâ diyâ saribâ pay. Kintu idâ khob kom.

Poralekha:

Poralekha kuribâge ghor-jinisglâ barite thakilew Hajongglâlâ poralekha thaka taw kom. Iskulni nam lagabara say barise. Timâtglâw bakharke nam lagase, kintu taw poralekha kuribâge uglâ bakhar kosto pay. Iglâ ôy sawaglâgon dikhibâ pay, jây hogolla câyâ khob tamte gurip ghorla mân. Khawa pabage bap-mawglâ nijâlâ sawaglâge iskul pathaba nacay aro idây poralekhani agbaribâ nade. Khuri joma kuribâge, hal bowabage, mas maribâge, sawa cabage, aro bap-mawge hatapatike debagon sawaglâgon jurke iskul sari deba koy, bisi bhag timât sawaglâge koy, jage kamli nekhan mane. Idâ beden khob bakhar sawaglâ iskul jaba sarise. 6-15 bosorla bhiturni howa sawaglâ bisi bhag iskul sarise ke surbhe koraglâ koy. Sawaglâgon bôy porani khob mon deba kobage bap-mawglâlâ tangtha nây. Ek jhon sawarage bôy porabage khob teka lage aro uglâ thây teka nây aro idâ beden ingkâke hubôy ke bujibâ pay. Gurip ghorla bakhar sawaglây iskul sari dey aro khawa pabage alga jagaglâ bhay jay. Kâyu dokanni thake aro kâyu dhuni ghorglâni thake aro ungkâke nijâlâ ghorla bokra kâmây kore. Kintu idâ ekos hajar thiki budlibâ dhurise aro gawglâni laga jinisglâ nâykâ beden dango hobagon bôy puribâge bakhar mânglâ town bhây par hoba lagise aro ingkâke bakhar mânglâ ela kâmây kuribâ dhurise. Arekra jinis huse, je iskulglâni ey sawaglâ jay, udâni bhala mastor nây ba mastorglâ iskul bhay naahe, laga jinisglâ nây, teka nây aro sawaglâgon nijâlâ koba pawa bhasa diyâ nahikây.

Dhormo:

Asolte Hajongglâ gas-tas, hil-tilni jiu ase ke bissâs kuribân. Mânglâ bastu aro kartik pujârâ henga kuribân. Bastu pujârâ henga kuribân, jate abat kuribâge khob bhala mek pabo aro dhan bhala hubo. Kartik pujârâ henga kore, jate dhanglâ poka nakhabo. Kartik pujâ bhola poka hakabage hogol haluwâglâ gasa joleya bhui bariglâni thoy.Hajongglâlâ murti nây, dewghor say hawliglâni banay ba hutusâke jaga lipây. Tane cultâ pholla camrani kasa tel dhaliyâ hutâglâ cubriyâ mujun joleya udâte thoy.
Mânglâ nananta dew-bhutglâniu bissâs kore, jingkâ: kanidew, paglidew, hudum, andahurâdew, ogodepta, purikuinâ aro mangkabari. Beram bhala kuribâge kubirasglâge dakay. Bakhar mânglâ beram thiki murile, kây udâ kore, udâ janibâge kubiras dakay aro bisriyâ palekon, oge gustiglâ ba gaw sudây mariyâ phelay.
Hajongglâlâ thây nijâlâke dewsi aro udhikari ase. Kintu Hajongglâgon Hindu dhormora bodleya disegâ. Hindu dhormo newa paseke mânglâ ela Hinduglâlâ murtiglâ henga kore aro nananta kamglâniu Hindulâ thakur ba bamonglâgehe kamke deba dakay. Nijâlâ dewglâge ela namla bokra say henga kore. Durgâ pujârâhe ela dangoke mane.

Abat:

Hajongglâ bakhar jhone elaw abatke khay aro bhatday asol khawan beden dhan lagaray bek câyâ dango. Hagra korara Hajongglâ nây. Bakhar Hajongglâlâ thây bhui ase, kintu ela âlsâte mânglâ bhui besay aro bhui kumiyâ jaba lagise. Jala thây bhui-bari nây, uglâ dini hâjrâke khay. Uglâ hal bowaba khob jowa pay beden uglâgon alga giriglâ hajrâ ney. Abat korara mek panilâ uphurni hoy. Bhala mek hule, bhala dhan pay. Kobota ba tektor gâyrâra khob dor beden kinibâ napeya mânglâ guru ba bhos diyâ hal boway. Mânglâ makhu, pata, sursâ, alu, mithâ alu, kusu, piyâs, baygon, banda kubi, rusun, tomato, kako, simâ, lâw, kumrâ, hengos, muris, phul kubi, bhindi aro alga hakglâ lagay. Kintu ela âlsâte aro modarute, mânglâ hak-pat lagabage khob kumisegâ. Uglâ ela hatni alga jaga thiki anaglâhe kini. Mânglâ adi dey aro bhagke ney. Jây khob bakharke dhan pay, uglâ aduglâ beseya mujun laga jinisglâ kini aro aduglâ bosor bhola khabage thoy. Kintu idâ hogol loge soman nahoy. Jây bakhar dhan abatke napay, uglâ 4 ba 5 mas say khaba pay aro sara bosor uglâge kamla hoya kostoke khaba lage. Kamla khatiyâ khabagew cohos nahoy. Gawni kam pabage tan. Te uglâgon kam aro hâjrâ pabage koy madan bokra alga jaga bhay jaba lage. Elala sumâyni dhan kata aro dhan marala paseke mânglâ logelogeke besay aro pasela masglâni nijâlâ dhan beseya dewa mânlâ thiki kiniyâ khaba lage aro udâw besaba damla câyâw bisike kinibâ lage.
Abat kurbâ jinis nây hoba lagse bedeno abat kuribâ tan huse. Paharglâ dhomadhum kate aro hagra khay beden gangglâw dini-dini hukâbâ lagse. Mân barte ase beden kâmây kumibâ dhurse aro cengraglâ nijâlâ gawglâ thoya bhala iskul ba kolesglâni purbâ arô kam cabage bârâbâ lagse.

Kapur aro pinâni:

Hajong timâtglâ bana gorabage khob jowa pay. Timâtglâ ranga pathin aro ranga blos pini aro morotglâ gamsa pini. Agela jugni timâtglâ kan phul, nak phul, hasili mala, hârsora mala, angthi, saka, kharu, kintu mânglâ idâ nijâlâ cin ke dekhabage baseya rakhibâge dam nâydey beden uglâ ela

hareya jasegâ. Elala dinglâni marote timâte alga jatilâ bokra bana goray aro hatni besay. Idâ uglâlâ bokra ek digike kâmây kuribâ tal huse. Koy jhon dhuni Garoglâ bana gorabage nijâlâ jagani ghor banase aro Hajong timâtglâge udâni rakhe.

Daru:

Bakhar mânglâ kubiras daru ney, dam kom beden aro setra-gendake pay beden. Idâ koy ekra beramglâ bhala hoy, kintu bek nahoy. Je bhola kubiras daruglâ bhala nakore, ôy bhola say uglâ hospital ba doktor bhay jay. Gawni hospital bhay jabage teka lage beden uglâ jaba nacay ke idâ bujibâ pay.

Khawa:

Bhala bhat aro bisi bhatda Hajongglâlâ asol khawan. Age bhola mânglâ bangosni bhat banaban ke koban, jidâ dingpora ke koy.
Kasuwâ masang-bisi bhat aro leba hakra Hajong jatla dango khawan. Hajongglâ hijâ bakhar nakhay. Mânglâ tel aro kola gas thiki banani kharra bisi khay. Mânglâ hatni pawa bek hak aro masangglâ khay, ’guru’ sây nakhay, jidâ suddhu mane. Huwârâw suwâ ke mane beden age bhola huwâr nakhaban, aro nawpalibân. Kintu ela, koyra jagaglâni huwâr pale, khaba say nahoy, kintu teka kamaba.

Porbo:

Cor-khela, pusnâ porbo aro pusnâglâ Hajongglâ mane. Cor-khela bhola gawla mânglâ jatilâ gahen goweya nasiyâ-tasiyâ ekra gaw thiki arekra gaw bhay ratini jay aro dholpohornihe thoy. Ey bhola cengra-cenriglâ nijâlâ bokra jora base. Uglâ ghor bhitur thiki lukiyâ-lukiyâ dhonda diyâ nasaglâ rong cay. Paseke maw-bapglâgon koya dey aro uglâ bhala pale, biyârâ thik kore. Pusnâ bhola mânglâ pidligurâ, narkul, kola, tal ros diyâ nananta dhokla pithâ banay. Aduglâ pithâglâ tel diyâ banay aro aduglâ bangosni, kola pataglâni banay aro mânglâgon khaba dakay. Pithâlâ namglâ huse pat pithâ, batul pithâ, tel pithâ, laddu, huknâ pithâ. Pusnâ porbo bhola akra jagani mânglâ belabhati thiki gahen gaway aro nase. Nananta jagala mânglâ gota hoya aro ekon jhon loge kây bisi pay ke nase ba gahen goway, jatilâ kapur piniyâ, âwâlke nijây goreya.

Biyâ:

Puilâni Hajongglâ kengka biyâ kuribân? Elala mânglâlâ thây uttor nây. Idâ harasegâ. Âskâ dinglâni Hindulâ henahe biyâ kore. Hajongglâ nijâlâ jati thiki biyâ kore. Alga jati thiki biyâ korara khob jurke nade. Biyârâ jangoyla ghorniu hoy aro kuinâlâ ghorniu hoy. Biyârâ bap-mawglâ thiki kore. Paleya biyâ koraraw nade. Kageba paleya biyâ korara dhora pale, udâ gawburâge janay aro gota howa bhola teka bhoraba koy. Bakhar timâtglây 15 aro 18 bosorla bhiturni hulekon biyâ kore. Kintu elala dinglâni idâ budlibâ lagise. Timâtglâ dango hoya nabujibâ sumây pâyâ biyâ nakore. Biyâ howala paseke timâtdâ bhatarla ghorni thake. Biyâ bhola, kuinârâ sari pini aro jangoyra dhuti pini.
Biyâ bhola 7 jhon ayrok thake aro ayrokglâlâ hukum henahe biyârâ cole.
Aro biyâ bhola dhuni bap dhuni maw bohay aro uglâ maw-bapla kamra kore.
Biyâ bhola jangoyla hatra maphiyâ câyrâ kola gasja câr konani somanke puti, jidâte biyârâ hoy. Biyârâ ratini hoy, jureke bajna bajeya. Biyâ cithi pawaglâ bela jawa age ahibâ dhore (timâtglâ khob âwâlke saje). Uglâgon biskut aro ca dey aro ratini bhat dey. Ayrokglâ pathin piniyâ hamayha, garigari jangoyra dhuti piniyâ ahe aro photo tulâglâ aro bhidiyo banabaglâ caridigi diyâ tulibâ dhore. Jangoyra khob âwâlke pakhra cikhrâke sajani jagani boheha. Koy madan paseke kuinârâ jangoyra bhay ahiyâ bohe. Jangoy aro kuinâlâ ahiyâ pawa paseke koy madan jhirây. Paseke ayrokglâ uglâgon gaw dhoway. Uglâgon aphar bohayha aro biyârâ arambo hoy, bamonla daray ses sumây pâyâ. Biyâ bhola buli-suli nahoy. Biyâ howa age gustiglâge khawan dey. Biyârâ pase dinâw hoy, jidâ basiyâ biyâ ke koy aro ôy dinâ ôy mânglâ ahe, jây ratini ahibâ nâypay. Biyâ ses howa paseke, koy dinlâ pase biyâ howa jagala ghormânglâ aro homasglâ noya gusti khabage jay.
Jatini, je bhola timâtglâgon morodglâge biyâke dey, pon dewa-newa nâykore. Ela kunbâ gurip mânglâ timâtlâ maw-bapglâge koy ek puisâ deba koy biyâlâ khoros bokra. Kunui mân âgâmâgâ namagara bhala ke cengraglâ bissâs kore. Uglâlâ maw-bapglâlâ age thiki kuriyâ ahara kuriyâ jagage uglâ asa kore.Cengraglâ ey khoborra koya beray, "Hogole nanantake rong hoba aro phurti hoba lage, kintu howa bhola, idâ kây pay-napay nahoy ba nijâlâ uksârâ dekhani tal nahoy ke âmâglâ monot rakhong.Idâ ekon jhonge kirâ khawa sumâyhe ke monot rakhik. Ey biyâlâ âwâl orthora sara jibon thakuk. .... .... biyâlâ aro noksa cabage tipik